ئاڤا خوێ باشترین پاڤژكه‌ر بو ده‌ڤ و ددانا
هشیاربه: لبن چاڤدێریا بزیشكى تایبه‌تمه‌ند بكاربینه ئه‌گه‌ر ته فشارا خوینێ (ضغط الدم) هه‌بیت
زوربه‌یا نوژدارێن نه‌خوشێن ده‌ڤ و ددانا پێشنیاردكه‌ن كو نه‌خوش (ئاڤا خوێ) بكاربینن بو وان كه‌سێن ددان هه‌لكێشاى یان نه‌شته‌گه‌رێن ده‌ڤ و ددانا كرى، بو وان كه‌یسێن كو دبنه ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا ئازار و كولبوونێ (التهابات) و وه‌رمینێ (انتفاخ)، ژ بو كێمكرنا ئه‌ڤان نیشانا. و دهێته هژمارتن ژ باشترین پاڤژكه‌ر بو ده‌ڤ و ددانا، كو ژ پاقژكه‌رێن بازرگانێ باشتره جونكه زوربه‌یا وان مادده‌ێ كحولى دناڤداهه‌ی كو دبیته ئه‌گه‌رێ تێكدانان چڵمى پەردە (میووكەس مێمبرێین) دناڤ ده‌ڤێ دا.
ئاڤه خوێ دهێته ئاماده‌كرن ب زێده‌كرنا كه‌ڤچكه‌كێ خوێ بو ٢٢٥ ملم ئاڤا تێهێنشیر ،و هنده‌ك ٢ كه‌ڤچكێن بچووك ژ سودایێ زێده‌دكه‌ن.
ساخله‌میا ده‌ڤى رامانا وێ دده‌ت پاقژیا به‌رده‌وام بو ده‌ڤى ژبو پاراستنا ساخله‌می و پاقژیا ددان و پێدیان، ژبو كێمكرنا تێكچوون و خرابوونا ددانا و دژاتیا كیرها ل سه‌ر ددانا دهێته دروست كرن، كو دروست دبیت ده‌مێ به‌كتیریا دكه‌ل ئاڤا ده‌ڤى و خوارنێ تێكه‌ل دبن.
پیته‌دان ب پاقژیا ددانا رێكا بكارئینانا فرچه و داڤێ ددانا و خوراكێ ساخله‌م و خو پاراستن ژ شه‌كرێ كو دبیته ئه‌گه‌رێ زیده‌كرنا به‌كتیریا و ترشاتیا ده‌ڤى، و نه‌كێشانا جكارا، و به‌رده‌وام تاقیكرنا ددانا لكینیكێن پزیشكیا ددانا، كو سالێ ئێك جار بيت.
هه‌روه‌سا زور یا گرنكه مروڤ غه‌رغه‌رێ ب پاقژكه‌رێن ده‌ڤى بكه‌ت ل مال ب ئاڤا خوێ یان ده‌رمانێ پاقژكه‌رێ ده‌ڤى (غسول الفم).
مفایێن پاقژكرنا ده‌ڤى ب ئاڤا خوێ
ڤه‌كولینێن زانستى دیاركرینه زور مافاداره وه‌ك ل خوارێ دیاركرى.
- بهێزكرنا ساخله‌میا ددان و پدیا: كو ئاڤه خوێ ئاڤ و به‌ركتیریا ژ ده‌ڤى دمێژیته خو، و ساخله‌میا پدیا دپارێزیت.
- كێمركنا نیشانیێن كولبوونا ده‌ڤى: كو ئاڤه خوێ دبیته هوكار بو كێمكرنا ئازارێن كولبوونا ده‌ڤ و پدیا.
- پاراستنا چه‌رمێ ده‌ڤى: كو هاریكاره ده‌ڤ هه‌ر یێ ته‌ربیت و پاقژبیت، كو رولێ وى بو تافیلكرنا ده‌ڤى پیشتى خوارنێ كارایه.
- كێم كرنا توشبوونێ ب نه‌خوشیا “الیوریمیا” كو ل وان كه‌سان هه‌یه ئه‌وێن نه‌خوشێن كولجیسكان هه‌ین. كو ئه‌و نه‌خوشیه بیته ئه‌گه‌رێ زێده‌بوونا هنده‌ك مادده‌یێن زیاندار دناڤ ئاڤا ده‌ڤێ مروڤى دا، وه‌ك یوریا، بوتاسیوم، سودیوم، و هتد.. و هه‌روه‌سا دبیته ئه‌گه‌رێ زێده‌بوونا رێژا ترشاتێ، كو ئه‌ڤه كارتێكرنێ دكه‌ت ل سه‌ر تامێ.
ڤه‌كولینه‌كێ دا ل سه‌ر ٤٢ كه‌سان هاته ئه‌نجام دان كو نه‌خوشبوون ب “الیوریمیا” ژ هه‌ردوو رەگەزا، دیار بوو ٦٦٪ نیشانێن باشت لێ دیار بوون پیشتى ب كار ئینانا ئاڤا خوێ وه‌ك تافیلكه‌رێ ده‌ڤى، كو هاریكاریا گوهارتنا وەرگرێن تامێ كریه دناڤ ده‌ڤى دا، و هه‌ر وه‌سا هاریكاری كریه بو گوهارتنا ترشاتیا ده‌ڤى
هه‌ر وه‌سا هنده‌ك مفایێن دى هه‌نه، كو سه‌ردێر باس بكه‌ین
- هاریكاریى و به‌رهه‌نگرابوون بو نه‌خوشێن هه‌ناسێ وه‌ك نه‌خوشیا جیووبا (الجیوب الأنفیه)، و نه‌خوشێن دیتر هه‌ر ژ نه‌خوشێن ڤایروسى و به‌كتیرى، و نه‌خوشێن ئه‌نفلوه‌نزا، سه‌رما، به‌لاعیم، هه‌فك سوتن (ئێشانا گه‌رێ – احتقان فی الحلق) یان خوریان حه‌فكێ، كو ل ڤه‌كولینه‌كا زانكویا ئیكسفورد ل سالا ٢٠١٣ دیاركریه بكارئینانا ئاڤا خوێ وه‌ك پاقژكه‌رێ ده‌ڤى باشتره ژ ڤاكسینین ئه‌نفلوه‌نزایێ بو كێمكرنا نه‌خوشێ.
- دژ ب هه‌ستیارێ، كارتێكرنه‌كا باش هه‌یه ل سه‌ر كێمكرنا ئازار و نیشانیێن هه‌ستیارێ.
- كێمكرنا توشبوونا ب كولبوونا ده‌ڤى، جونكى دژ ب به‌كتیریا كاردكه‌ت.
خالێن سه‌ره‌كێ یێن ساخله‌میا ده‌ڤ و ددانا
سه‌ره‌دانا پزیشكێ ددانا ب شیوه‌یه‌كێ به‌رده‌وام و بكارئینانا تافیلكه‌رێن ده‌ڤ و ددانا ژ كارێن سه‌ره‌كینه بو پاراستنا ساخله‌میا ده‌ڤى. و هنده‌ك كارێن دیتر دهێنه پێشنیاركرن وه‌ك ل خوارێ دیاركرى.
پاقژكرنا ددانا ب فرچه‌ى ومه‌عجینا ددانا، كو ئاجانسا ساخله‌میا ده‌ڤ وددانا ئه‌مریكى، دانیت به‌رێ بنیاتى بو ساخله‌مێ، و شیره‌ت دكه‌ت
- بكارئینانا روژێ دوو جاران
- پاقژكرن بشیوه‌یه‌كێ نازك
- پاقژكرن روێ ده‌رڤه و ژورڤه یێ ددانا، وجهێ هێرانا خوارنێ و هه‌روه‌سا پاقژكرنا ئه‌زمانى
- بكارئینانا مه‌عجینه‌كا مادده‌ێ فلورید دناڤدابیت
- بكارئینانا فرچه‌كێ ددانا كو ریشالوكێن وى نازك بن
- تافیلكرن و پاقژكرنا فرچێ ددانا پشتى بكارئینانێ
- گوهارتنا فرچێ ددانا د ماوێ ٣ – ٤ مه‌هاندا
- پاراستنا هه‌لگرتنا فرچێ ددانا
- بكارئینانا داڤێ ددانا روژێ جاره‌كێ، كو زورینه‌یا پزیشكێن ددانا و لایه‌نیێن په‌یوه‌ندیدار پێشنیار دكه‌ن، جونكه هنده‌ك جهـ هه‌نه دده‌ڤى دا فرچێ ددانا ناگه‌هیتێ، و به‌رماكێن خوارنێ لێ دمینن، وهه‌روه‌سا به‌رماكێن خوارنێ دمینه دناڤبه‌را ددانا دا، كو داڤێ ددانا دبیته هوكاره بو ژناڤبرن و نه‌هێلانا بهنێن نه‌خوش ژ ده‌ڤى، وهه‌روه‌سا دبیته ئه‌گه‌رێ كێمكرنا به‌ركتیریا دده‌ڤى دا.
- خو دیركرن ژ جكاره كێشانێ، كو ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كى یه بو زه‌ربوونا ددانا و ئه‌زمانى، و بهنه‌كا نه‌خوش ژ ده‌ڤى بهێت، دبیته ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا نه‌خوشێن پدێ، كێمبوونا رێژا جاره‌سه‌ریا كولبونێن ده‌ڤى، كو نه‌خوشێن پدیا دبنه ئه‌گه‌رێ كێمكرنا به‌رگێریا له‌شى دژ ب نه‌خوشیا.
- خوارنێن ساخله‌م وته‌ندروستى، كێمكرنا خوارنا شه‌كرێ، و خوارنێن شه‌كر دناڤدا، وه‌ك ڤه‌خوارنیێن گازى، ته‌زاتێن و شریناهێ، وكێمكرنا خوارنیێن نشا تێدابن، وه‌ك نان، مه‌عكه‌رونى، و كو زێده خوارنا وان دبنه ئه‌گه‌رێ تێكجوونا ددانا (تسوس الاسنان) جونكه ئه‌و به‌كتیریا ترشاتیێ زێده‌دكه‌ن و دبیته هوكارێ تێكچوونا ساخله‌میا ده‌ڤى.
باشترێن شیره‌ت ئه‌وه زێده‌كرنا ڤه‌خارنا ئاڤێ، خوارنا كه‌سكاتیا و فێقیێ یێت پر ژ فایبه‌رى (ئه‌لیافا)، وبه‌رهه‌مێ سپیاتێ (بێ شه‌كر) ژ بو ساخله‌می وته‌ندروستیا ده‌ڤ و ددانا
Comment1
ژێده‌ر
1- Steven Lin "Make Your Own Salt Water Mouth Rinse"
2- Jan Sambrook "Oral Hygiene"
3- Adrian White "What Are the Benefits of a Salt Water Gargle?"،
4- Heather Hatfield "8 Ways to Keep Your Mouth Healthy"
5- "Mucositis", http://www.oralcancerfoundation.org
6- Manley KJ "Will mouth wash solutions of water, salt, sodiumbicarbonate or citric acid improve upper gastrointestinal symptoms in chronic kidney disease."
7- "Oral health: Brush up on dental care basics"
8- Jennifer Berry "What to do for healthy teeth and gums"