(نوروڤایروس) کو بەرنیاسە ب (ڤەرشینا زڤستانێ) کو دبیتە ئەگەرێ سێ ملیون توشبوویێن “هناڤچوون” و “ڤەرێشتن” هەر سالەکێ.
هەرچەندە ئازاریێن ونیشان توشبوونا (نوروڤایروس) نەخوشبن بەلێ دهێتە هژمارتن وەک ڤەگرتنەکا سڤک، ئەڤەژی ژبەرکو پتریا جاران ده‌مه‌كێ کورت دمینیت و پێتریا خەلکی ئاشنا دبن بێ جاره‌سه‌یێن پزیشکی.
توشبوون ب رێکا پەیوەندی دگەل مروڤێ نەخوش ب (نوروڤایروس)، بەلێ نه‌خوشی ب رێکا خوارنا پیس بوونا لێک گۆهارتن ژی بهێتە ڤەگوهاستن.
(نوروڤایروس) ئێکە ژ بەربەلاڤترین ئەگەرێن نەخوشیێن ژ خوراکی پەیدادبن ل به‌ریتانیا، لێکۆلینێن ٢٠٢٠ دیارکرینە کو (نوروڤایروس) بویه ئه‌گه‌رێ توشبوونا نێزیکی (٣٨٠،٠٠٠) توشبوویێن ژەهربوونا خوراکی ل به‌ریتانیا.
ڤایروس
ڤایروس گەلەک بچووکن و گەلەک جاران ئەگەرێ به‌لاڤبوونا نەخوشیێن گەلەک ڤەگرن، کو دبنە ئەگەرێ به‌لاڤبوون و دروست بوونا په‌تایێن نەخوشیا.
ڤایروس دشێت بەلاڤ بیت دناڤبەرا هەلگران دا ب رێکێن جیاواز وەکی ب رێکا:
- ئاڤێن لەشی (خوین و هتد)، بو نموونە “HIV”
- هەوا، بو نموونە “ئەنفلونزا”
- خوارن (هناڤ و ریڤیك)، بو نموونە “نوروڤایروس”
بەروەڤاژی بەکتیریا، ڤایروس ناهێتە هژمارتن وەک “زیندەوەرێن زیندی” (نوروڤایروس) دشێت بژیت و بمینیت ئه‌گه‌رێ ڤەگرتنێ دناڤ خوراکی دا و ژینگەهێ دا بو دەمێن گەلەک درێژ، و هەروەسا گەلەک جاران دشێت بژیت ل ژێر رەوشێن دژوارتر ژ بەکتیریایێ.
چاوا (نوروڤایروس) بەلاڤە دبیت؟
ڤایروسێ (نوروڤایروس) دشێت خوراکى و ئاڤێ پیس بکەت و دچیتە ناڤ لەشی دا ب رێکا خوارن (داعیران) و بێهن (هه‌ناسێ) ئینانا رێکا دەڤی یان دفنێ. (نوروڤایروس) دبیتە ئەگەرێ ڤەگرتنێ و نەخوشیێ دەمێ دگەهیتە ئەندامێن ناڤخوی (هناڤ و ریڤیك).
هەروەسا دشێت بەلاڤە بیت ب رێکا دەستکرنا پیساتی و ڤەرشینا مروڤێ نەخوش، (نوروڤایروس) دشێت بمینیت ڤەگرتی د ژینگەهێ دا بو چەند هەیڤان.
بو نەهێلانا دەربازبوونا (نوروڤایروس) بو خێزان و هەڤالێن تە ب رێکا ئەو خوارنا تو ئامادە دکەی، گەلەک یا گرنگە دیڤ کارئینانا پاقژیا باش یا تەندروستیا کەسانە بچی.
هەروەسا یا پێتڤییە یێ هشیاربی دەربارەی پاقژیێ و خو پاراستن ژ پیسبوونا لێک گۆهارتن د دەمێ ڤەگوهاستن، ئامادەکرن و ئەمبارکرنا خوراکی.
بو راوستاندن و به‌رگرتنا بەلاڤەبوونا (نوروڤایروس):
- شوویشتنا دەستان ب سابوون و ئاڤێ پشتی بکارئینانا توالێتێ و بەری ئامادەکرن یان خوارنا خوراکی
- ب هشیاری سه‌ره‌ده‌رى كرن دكه‌ل خوراکی د لینانگه‌هێ ڤە
- شوویشتنا ئامانان و چەقویان
- پاقژکرنا رۆیێ ژ دەرڤە ب دروستاهی
ڤایروس وەکی (نوروڤایروس) نەشێت زێدەبیت دناڤ خوراکی دا بەلێ دشێت دناڤدا بمینیت بو دەمێن گەلەکێن درێژ، به‌لاڤبوون و دەرکەتنا په‌تایا (نوروڤایروس) پەیدابوویە ژ ئەگەرێ ئەوێن كه‌سانێنن خوراکی دروست دكه‌ن و خارنا (محار – گیانه‌وه‌ره‌كێ ده‌ریایه) و بەرهەمێ تازە وەکی تیشه‌مبێن جولى و زلاتە.
